Η άσκηση είναι η αναγκαία μέθοδος για να αποκατασταθεί η φυσιολογική λειτουργία τόσο σε κάθε επώδυνο σύνδρομο του γόνατος, όσο και μετά από ένα τραυματισμό ή μια χειρουργική επέμβαση.
Αν ο Ορθοπεδικός Ιατρός σας είναι σύμφωνος να ξεκινήσετε την άσκηση, τότε το πρόγραμμα αποκατάστασης θα πρέπει να περιλαμβάνει τους παρακάτω στόχους.
1. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΚΙΝΗΣΗΣ.
Το γόνατο για να μπορεί να λειτουργεί φυσιολογικά στο περπάτημα, τις δραστηριότητες της καθημερινότητας και φυσικά στις αθλητικές δραστηριότητες, πρέπει να τεντώνει τελείως, δηλαδή να έχει πλήρη έκταση, αλλά και να λυγίζει όσο το δυνατόν περισσότερο, χωρίς πόνο.
Όταν λυγίζετε και τεντώνετε το γόνατό σας για να αυξήσετε το εύρος κίνησης, είναι φυσιολογικό να νοιώθετε κάποια μικρή δυσφορία στο όριο του διαθέσιμου εύρους κίνησης, αρκεί αυτή να μην έχει διάρκεια. Το σώμα σας θα ανταποκριθεί και σταδιακά το εύρος κίνησης θα φτάσει το φυσιολογικό.
2. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΟΥ ΜΥΟΣ.
Το γόνατό μας δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά, χωρίς ένα δυνατό τετρακέφαλο. Όταν το γόνατο πονάει, τότε αυτομάτως το Νευρικό μας Σύστημα μειώνει την ενεργοποίηση του τετρακεφάλου. Αυτή η προστατευτική αντίδραση, σε συνδυασμό με την προσπάθειά μας να αποφύγουμε να ρίξουμε βάρος στο πόδι, προκαλεί μείωση της δύναμης του τετρακεφάλου και έτσι το γόνατο χάνει την ικανότητά του να απορροφά τα φορτία του σώματός μας.
Ξεκινήστε την ενδυνάμωση με ασκήσεις «ανοικτής κινητικής αλυσίδας». Είναι οι ασκήσεις που γίνονται ΧΩΡΙΣ το βάρος του σώματος.
Οι ασκήσεις πρέπει να εκτελούνται αρχικά στο εύρος που δεν υπάρχει πόνος και σταδιακά σε μεγαλύτερο εύρος και με μεγαλύτερη αντίσταση.
3. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΩΝ ΓΛΟΥΤΙΑΙΩΝ ΜΥΩΝ
Ταυτόχρονα με τις ασκήσεις τετρακεφάλου και της αύξησης του εύρους κίνησης, θα πρέπει να ξεκινήσετε τις ασκήσεις ενεργοποίησης και ενδυνάμωσης των γλουτιαίων μυών. Οι γλουτιαίοι μύες είναι σημαντικοί μυς για 2 λόγους.
α) Κρατούν οριζόντια τη λεκάνη όταν στηριζόμαστε στο ένα πόδι (όταν δηλαδή περπατάμε, τρέχουμε, κατεβαίνουμε σκαλοπάτια κλπ.)
β) Διατηρούν το γόνατο στην καλύτερη δυνατή ευθυγράμμιση ανάμεσα στο ισχίο και τον αστράγαλο.
Όταν οι γλουτιαίοι δε λειτουργούν σωστά, τότε το γόνατο φεύγει προς τα μέσα. Αυτό ονομάζεται δυναμική βλαισότητα και οδηγεί στην καταπόνηση του μηνίσκου, της επιγονατίδας και είναι ο βασικός προδιαθεσικός παράγοντας για τη ρήξη του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου.
Οι ασκήσεις των γλουτιαίων μπορούν να γίνουν στο πάτωμα.
4. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Όταν έχετε αποκτήσει ικανοποιητικό εύρος κίνησης, και έχετε αρκετά δυνατό τετρακέφαλο και γλουτιαίους μύες ήρθε η ώρα να αρχίσουν οι ασκήσεις με το βάρος του σώματος. Ας μην ξεχνάμε ότι σε όλες τις βασικές λειτουργίες της καθημερινότητας (από το βάδισμα και το σήκωμα από την καρέκλα, μέχρι το να ανέβουμε σκαλοπάτια ή να κάνουμε αθλητικές δραστηριότητες), το γόνατο μας πρέπει να μπορεί να σηκώσει το βάρος του σώματός μας. Άρα, πρέπει ανάλογά με τις ανάγκες και τους στόχους μας, οπωσδήποτε να κάνουμε ασκήσεις φόρτισης.
Όπως τονίστηκε παραπάνω, είναι απαραίτητη η σωστή ευθυγράμμιση του κάτω άκρου στις ασκήσεις φόρτισης και η σωστή θέση της λεκάνης όταν πατάμε στο ένα πόδι. Το να κρατούμε σωστή θέση στις αρθρώσεις, δεν είναι μόνο θέμα δύναμης, αλλά και θέμα κινητικής δεξιότητας και πρέπει να το μάθουμε όπως μαθαίνουμε μια χορευτική φιγούρα.
Αυτές οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται πάντοτε μπροστά σε καθρέφτη, ώστε να εξασφαλίζεται η αυτό-διόρθωση πιθανών λαθών κατά την εκτέλεση. Το πιο συνηθισμένο λάθος είναι το πλησίασμα προς τη μέση γραμμή του ενός ή και των δυο γονάτων κατά την εκτέλεση του καθίσματος.
5. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΙΔΙΟΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
Όταν θέλετε να συμμετέχετε σε αθλητικές δραστηριότητες, θα πρέπει να κάνετε ασκήσεις, που να εκπαιδεύουν το γόνατο να διατηρεί τη σταθερότητα του σε μεταβαλλόμενες και απρόβλεπτες συνθήκες. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε ασταθείς επιφάνειες (δίσκοι ισορροπίας, bosu κλπ.) όπως και ασκήσεις στο ένα πόδι, για να βελτιώσετε την ισορροπία και τη δυναμική σταθερότητα όλου του κάτω άκρου.
Ακόμη και αν δεν έχετε στόχο την αθλητική δραστηριότητα, θα πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε ασκήσεις ισορροπίας και μεταφοράς βάρους στο ένα πόδι, για να αποκτήσετε ποιοτική και οικονομική βάδιση, με πλήρη ενεργοποίηση όλων των μυϊκών ομάδων.
Αλέξανδρος Καραγιαννίδης, MSc., Dip.MDT., BSc(Hons) Physiotherapy
Active Physiotherapy Solutions